МАҚТААРАЛ СУАРУ МАССИВІНДЕГІ АШЫҚ КӨЛДЕНЕҢ ДРЕНАЖ УЧАСКЕЛЕРІНДЕГІ ЖЕР АСТЫ СУЛАРЫНЫҢ РЕЖИМІ

Аннотация

Бұл жұмыста көлденең дренажды жобалау, салу кезінде маңызды мәселелердің бірі жер асты суларының деңгейі, дренаж желісінің үлестік және жалпы ұзындығына байланысты оның салынуының оңтайлы тереңдігін анықтау болып табылады. Ашық көлденең дренаждың параметрлерін және оның жұмысының тиімділігін зерттеу бойынша далалық тәжірибе жұмыстары Мақтаарал массивінің, "Нұрлыбаев" ауылдық округінің аумағында жүргізілді. Суару кезеңінен кейін жер асты сулары деңгейінің төмендеу жылдамдығы аумақтың дренажына байланысты: бірінші нұсқаның учаскесінде - тәулігіне 0,10-0,16 см, ал 2 және 3 нұсқада тиісінше тәулігіне 0,45-0,50 және 0,25-0,30 см құрайды. Жер асты сулары 2-ші нұсқада 8-9 тәулік ішінде, 3-ші нұсқада 15-16 тәулік, ал өндірістік учаскеде - 20-21 тәулік ішінде 1,0 м тереңдікке түседі. Жер асты суларындағы тұздардың шоғырлануының ұлғаюы топырақ топырақтарының аэрация аймағынан тұздардың кетуіне байланысты инфильтрациялық сулар есебінен жүреді. Мақта өсіргеннен кейін жер асты суларының минералдануы аралық қашықтыққа және олардың орналасу тереңдігіне байланысты: 2 нұсқада – 4,15 г/л, 3 нұсқада - 4,80 г/л және бақылауда – 7,38 г/л құрады. Қорытындылай келе, суармалы жерлердің тұздануымен байланысты құбылыстардың алдын алу үшін ашық көлденең дренаждың төмен дренаждық әсеріне байланысты жабық көлденең тік құдықтарды салуға көшу қажет, өйткені ол көлденең және көлбеу сипатқа ие.