ӘРТҮРЛІ АТАЛЫҚ ІЗДЕГІ ҚАЛМАҚ ТҰҚЫМЫ БҰҚАШЫҚТАРЫНЫҢ ЕТ ӨНІМДІЛІГІНІҢ САНДЫҚ ЖӘНЕ САПАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІНІҢ ЖАСЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ӨЗГЕРГІШТІГІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.51452/kazatu.2023.3(118).1464Ключевые слова:
қалмақ тұқымы; піштірілген бұқашықтар; зауыттық іздер; ет өнімділігі; аминқышқыл құрамы; ет сапасы; союАннотация
потенциалын жетілдірудің басымдығы оның посткеңестік кеңістіктегі санына байланысты. Селекциялық-асыл тұқымдық жұмыстың бағыты ресурс
үнемдеу технологиясын енгізумен байланысты ұшаларда майдың қарқынды жиналуын төмендетіп, өсіп- жетілу мерзімін ұзартуға және қарқындылығын
арттыруға қайта бағытталды. Жұмыстың мақсаты болып зауыттық аталық іздердегі әртүрлі жастағы қалмақ тұқымының піштірілген бұқашықтарының
ет өнімділігінің сандық және сапалық көрсеткіштерінің салыстырмалы сипаттамасы мен динамикасы болды. Бұқашықтар піштіргеннен соң және
енесінен айырғаннан кейін екі топқа бөлінді: I топ- Стройный 2520 аталық із бұқашықтары, II топ-Моряк 120541 аталық із бұқашықтары. Ет өнімділігін 15
және 18 айлықтарында әр топтан 3 бастан бақылау сойыс жүргізу барысында алынған деректер негізінде зерттелді. Арқа ұзын бұлшық ет құрамындағы
аминқышқылын капилярлық электрофорез әдісі бойынша анықтадық. Сою кезеңіне қарамастан, Моряк тұқымдарының ұрпақтарынан массивті ұшалар
(2,0-2,9%) алынды. Бақылау сойысының екінші кезеңінде балғын ет ұшасының салмағы 28,8-30,0 кг (14,8-15,9%; P<0,01) артты, ал шығымы 0,3-
0,5% жоғарылады. Алмастырылмайтын АҚ-ның жалпы көрсеткіші бойынша (18 айда) II топтағы бұқашықтардың 4,9% - ға артықшылығы байқалды, бұл
бақылау союының алдыңғы кезеңімен салыстырғанда (15 айда) 0,2% - ға өсті. Өз кезегінде, Стройный 2520 аталық із бұқашықтары қарқынды май
жинауымен сипатталды, бұл салмақтың, ішкі майдың салмағы мен шығымының жоғарылауымен ерекшеленді. Алғаш рет Қазақстан
Республикасының Солтүстік аймағындағы әртүрлі зауыттық іздегі қалмақ тұқымды жас малдардан ет өнімділігінің сандық және сапалық көрсеткіштерінің жас өзгергіштігі бойынша деректер алынды. Кешенді
талдау нәтижелері оңтайлы аминқышқылдық құрамы бар бұлшықет тінінің басым жинақталуымен ерекшеленетін ең перспективалы генотипті анықтауға
мүмкіндік берді.
