СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАННЫҢ АУА РАЙЫ ШАРТТАРЫНДА ӘРТҮРЛІ МИНЕРАЛДЫҚ ТЫҢАЙТҚЫШТАР ТҮРЛЕРІНІҢ ЗЫҒЫР ӨНІМДІЛІГІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРҒАҚ ЗАТТЕГІМЕН ҚОРЛАНУЫНА ӘСЕРІ

Аннотация

Зерттеулердің өзектілігі Қазақстан Республикасында 2022 жылы 1 366,0 млн га (Солтүстік Қазақстан облысында егін алқаптары 53,1%) зығыр егін алқаптары өте жоғары болса да, зығырдың орташа өнімділігі 0,6 т/га аспайды (әлем өндірісінде – 0,87 т/га), онда тиімді өндірістік технологияларды қолданғанда 1,5-2,2 т/га алуға мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта зығырдың 2022-2023 жж кезеңінде бағасының қатты төмендегенін есептесек те, ол өнеркәсіп өндірісінде кең қолданылатын жоғары пайдалы экспорттық дақыл болып табылады. Осының нәтижесінде Солтүстік Қазақстан облысы бойынша 2023 жылы зығыр егін алқаптары кейінгі 3 жыл деңгейінде тұр, ол 482,6 га шегінде.
Ғылыми зерттеулер Минералды тыңайтқыштардың түрлері мен нормаларының зығыр майының биологиялық массасы мен өнімділігінің жинақталуына әсерін салыстырмалы түрде зерттеуден тұрды. ерттеу әдістемесі стационарда тәжірибелерді далалық төсеуді, сондай-ақ ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін зертханалық бағалауды қамтыды. Зерттеу нәтижелері бойынша жоғары өнімділікті P40N40 суперфосфат және аммиак селитрасы бар нитроаммофос – 1,12 – 1,18 т/га тыңайтқыштың кешенді нұсқалары қамтамасыз етті (бақылаудың 0,32 – 0,38 т/га-ға артуы). Бұл өнімділікті жоғары құрылымдық көрсеткіштер қамтамасыз етті – ең жоғары қалыңдығы, өсімдіктегі қауашақ саны, қауашақтағы тұқым, сондай-ақ өсімдіктегі дән салмағы. Жүргізілген зерттеулердің практикалық құндылығы тыңайтқыштардың кешенді нұсқаларын, сондай-ақ азот пен фосфор моно тыңайтқыштарын қолдануды ескере отырып,
майлы зығырдың минералды қоректенуін оңтайландыру бойынша сенімді деректерді алу болып табылады.