ӨЛГІЛІК ПУЛЬДІҢ ЭЛЕКТРОМГНЕТИКАЛЫҚ САЛАСЫНЫҢ ТИІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДА ЛИПИД АЛМАСУДАҒЫ ЖАҢА ТАБЫС
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.47100/herald.v1i2.56Ключевые слова:
электромагниттік өріс, аса төмен жиіліктегі импульстер, тауықтар, липидний алмасу, триацилглицерол, холестерол, жоғары тығыздықтағы липопротеидтер, төмен тығыздықтағы липопротеидтер, өте төмен тығыздықтағы липопротеидтер, атерогенділік индексі.Аннотация
Аса жоғары жиіліктегі электромагниттік сәулелену тірі организмдердің тіршілік әрекетінің іргелі процестеріне әсер ететіні дәлелденді. Алайда, айнымалы импульсті электрмагниттік өріспен ұзақ асауақыт сәулеленудің
құс ағзасындағы липидті алмасуға жиілігі жоғары (АИЭӨҰ АУС) әсер етуі туралы мәселе қазір жеткіліксіз айқындалған. Жұмыстың мақсаты – Тетра Х кросы тауарының қан сарысуындағы липидтік алмасу көрсеткіштеріне жоғары жиілікпен ауыспалы импульсті электромагниттік өрістің әсерін зерттеу. Ол үшін 120 күндік жастағы - 15 бас құс тауықтардың төрт тәжірибе
және бақылау тобы құрылды. Құстарды ауыспалы импульстік электромагниттік өрісте жиіліктің жоғары төменгі жағында арнайы жабдықталған үй-жайда ұстайды. Тауықтардың қан сарысуындағы липидтердің құрамы стандартты әдістемелердің көмегімен бәсекелі
иммуноферменттік талдау әдісімен анықталды. Зерттеу нәтижелері бойынша АИЭӨҰ АУС ұзақ әсер еткен кезде липид алмасуының елеулі өзгерістері айқындалғаны анықталды, бұл тауықтардың қан сарысуындағы оның негізгі көрсеткіштерінің деңгейінің өзгеруімен байқалды. АИЭӨҰ АУС 112 тәуліктік сәулеленуінің нәтижелері бойынша 30 минут ішінде қан сарысуында бос триацилглицерол деңгейінің айтарлықтай жоғарылауы анықталды, бұл болжанып отырғандай, энергетикалық алмасуды жандандырады, тиісінше, тауықтардың өнімділігін жақсартады. Бұл ретте тауықтардың қан сарысуында холестерол деңгейінің өсуі негізінен ЛПВП есебінен және тиісінше атерогендігі индексінің азаюы байқалды, бұл
холестерол молекулаларын жасушалардан бауырға және басқа ұлпаларға жеткізу процесінің белсенділігін, этерификация жолымен клеткалардан холестеролды белсенді түрде шығарылуын, қан тамырларының
қабырғаларында холестеролдың шөгуін болдырмауды куәландырады. Жоғарыда аталған режимдерде АИЭӨҰ АУС сәулелендіру мерзімдерінің 174 тәулікке дейін артуы, керісінше, қан сарысуында холестерол деңгейінің өсуіне негізінен ЛПНП мен ЛПОНП "зиянды" липопротеидті фракциялары есебінен және тиісінше атерогендігі индексінің өсуіне, демек, тәжірибе асты
тауықтардың липидті алмасуына теріс әсерге алып келді.
