ОРТА ТАЛШЫҚТЫ ГЕНОТИПТЕРДІҢ НЕГІЗГІ САБАҒЫНЫҢ БИІКТІГІ ДИНАМИКАСЫ ФОТОСИНТЕТИКАЛЫҚ ӘДІС БОЙЫНША ІРІКТЕЛГЕН МАҚТА ТЕСТ-БЕЛГІЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ӨНІМДІЛІГІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.51452/kazatu.2022.3(114).1181Ключевые слова:
мақта; гибридтер; ата-аналық нысандар; селекция; биіктік динамикасы; қораптардың саны; бір қораптағы шитті мақтаның массасы; кірістілік.Аннотация
Мақалада фотосинтетикалық тест сипаттамалары бойынша
таңдалған әртүрлі үлгілерді (будандарды) олардың ата-аналық формалары
мен стандартты түрлерімен салыстырмалы бағалаудың кейбір нәтижелері
келтірілген. Өсімдіктердің биіктігі жаңа сорттардың өсімдіктеріндегі
ассимиляттардың кету балансының өзгеруінің тағы бір белгісі, бұл сонымен
қатар егін жинау индексін (экономикалық дақыл) арттыруға мүмкіндік
береді.
Жүргізілген зерттеулер негізінде орта талшықты мақта
генотиптерінің негізгі сабағының биіктігі динамикасының олардың
өнімділігімен өзара байланысын зерттеу бойынша бағытталған селекциялық
жұмыстың келешегі туралы қорытынды жасалды. Біз зерттеген гибридті
комбинациялардың негізгі компоненттердің, дақыл құрылымының
(өсімдіктегі қораптар саны, бір қораптың шикізат массасы), сондай-ақ шитті
мақтаның өнімділігі жоғары мәндерге ие екендігі тәжірибе жүзінде
анықталды, өсімдіктердің биіктігі осы көрсеткіштерге айтарлықтай әсер
етеді.
Сонымен, мақта дамуының әртүрлі кезеңдерінде жүргізілген
гибридті комбинациялардың өсімдіктерінің негізгі сабағының биіктігі
динамикасын өлшеу жаппай бүршіктену кезеңінің басталуынан (33,2 см)
бастап, бұл белгі біртіндеп өсіп, өсімдіктердің жаппай жетілу кезеңінде
максималды мәндеріне жететіндігін көрсетеді (109,6 см).
Бұл ретте шитті мақтаның өнімі зерттеу жылдары бойынша 52,0-ден
121,7 г/өсімдікке дейін кең ауқымда болды. Аналық және әкелік формаларға
қатысты артықшылық байқалды-2,5-73,5 г/өсімдік.
